Pasvak Sahibi Kimdir?
Toplumumuzda, sahip olduğumuz bir nesne ya da kavramın kim tarafından sahiplenileceği, tarihsel, kültürel ve toplumsal bağlamda oldukça önemlidir. “Pasvak sahibi kimdir?” sorusu, bir yandan tarihsel bir merak uyandırırken, diğer yandan toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi modern temalarla da iç içe geçmiş bir sorudur. Bu soruyu, sokakta, toplu taşımada, işyerinde gördüğüm sahnelerden yola çıkarak toplumsal dinamikler bağlamında ele almak, bu sorunun sadece bir nesnenin sahipliğini sorgulamakla kalmadığını, daha geniş sosyal ve kültürel yapıları nasıl etkilediğini anlamamıza yardımcı olacaktır.
Toplumsal Cinsiyet ve Pasvak Sahipliği
İstanbul’da, her gün sokaklarda yürürken, metroda bir yere tutunmaya çalışırken ya da işyerimde insanlarla sohbet ederken, toplumsal cinsiyetin varlığını her an hissediyorum. Pasvak sahibi kimdir sorusunu, bir yandan bu gözlemlerimle ilişkilendirerek düşünürken, toplumun kadınlar ve erkekler için farklı normlar, beklentiler ve roller koyduğunu fark ediyorum.
Kadınlar ve erkekler arasındaki eşitsizlik, toplumun her alanında kendini gösteriyor. Kadınların daha düşük ücretlerle çalıştığı, karar mekanizmalarında daha az yer aldığı, hatta basit günlük yaşamda bile şiddet ve ayrımcılıkla karşılaştığı bir dünyada, pasvak sahibi olmak da farklı anlamlar taşıyor. Pasvak, aslında insanların sahip olduğu bir “değer” olarak düşünülebilir. Erkekler, genellikle daha fazla güç, kontrol ve sahiplik ile ilişkilendirilen pozisyonlarda bulunuyorlar. Birçok toplu taşıma aracında, şiddete uğrayan kadınların sessiz kalması gibi, toplumun erkek egemen yapısı bu sahiplik ve kontrol anlayışını sürdürüyor.
Örneğin, sabah işe gitmek için metroda sıkıştığımda, çoğu zaman kadınların kendilerini savunmakta zorlandığına şahit oluyorum. Erkekler, hemen her alanda daha fazla söz sahibi olmanın avantajını yaşıyorlar ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği, pasvak sahibi olma anlamında da kendini gösteriyor. Ancak bu sadece fiziksel alanla sınırlı değil. Toplumsal hayatta “pasvak sahibi kimdir” sorusunun cevabı, aslında kimlerin söz hakkına sahip olduğunu, kimlerin toplumda daha fazla yer kapladığını gösteriyor.
Çeşitlilik ve Pasvak Sahipliği
Sadece cinsiyet değil, aynı zamanda ırk, etnik köken, sınıf ve diğer toplumsal kimlikler de pasvak sahipliği konusunda önemli faktörlerdir. İstanbul’un kalabalık ve çeşitliliği içinde, farklı kimliklerin bu “sahiplik” anlayışından nasıl etkilendiğini görmek oldukça öğretici. Özellikle düşük gelirli mahallelerde, pasvak sahibi olma durumu, sınıf farklarıyla doğrudan bağlantılıdır. Bu noktada, daha düşük gelirli ailelerin evlerinde “pasvak” gibi sembolik objelerin ya da değerlerin sahipliğine dair farklı bir anlayış ortaya çıkabilir.
Çeşitlilik kavramı da burada devreye giriyor. Toplumda yer alan her birey, farklı bir geçmişten ve farklı bir kimlikten geliyor. Pasvak, bu kimlikler arasında bir tür güç mücadelesini simgeliyor. Bir topluluk, pasvakı sahiplenerek kendisini ifade ederken, diğerleri ise dışlanmışlık ve yoksunlukla mücadele ediyor. Mesela, sokakta rastladığım bir grup genç, toplumsal kimliklerine göre farklı pasvaklara sahipken, aynı zamanda onları ifade eden sembollerle kendilerini diğer gruplardan ayırıyorlardı. Bu durum, pasvakın kim tarafından ve nasıl sahiplenildiğini gösteriyor.
Sosyal Adalet ve Pasvak Sahipliği
Pasvak sahibi kimdir sorusunu sosyal adalet perspektifinden ele almak, adaletsizliği ve eşitsizliği daha net bir şekilde görmemizi sağlıyor. Toplumda eşitsizlikler her geçen gün derinleşiyor ve bunun sonucunda bazı gruplar pasvak sahipliği konusunda daha fazla hakka sahip olurken, bazıları dışlanıyor. Bu bağlamda, pasvak bir metafor olarak kullanıldığında, toplumsal adaletin sağlanmasındaki engelleri gözler önüne seriyor.
Birçok alanda, örneğin iş yerlerinde, kadınlar ve LGBT+ bireyler sıklıkla dışlanıyor. Geçtiğimiz günlerde bir iş toplantısında, yönetici pozisyonundaki bir kadın, kararlarını açıklarken erkek meslektaşları tarafından sürekli kesildi. Bu davranış, pasvak sahipliğinin yalnızca fiziksel değil, zihinsel ve duygusal düzeyde de nasıl dağıtıldığını gösteriyor. O an, kadınların toplumsal yaşamda söz sahibi olma hakları konusunda yaşadıkları zorlukları net bir şekilde gözlemledim. Toplumun en büyük zorluklarından biri, aslında herkesin eşit haklarla sahip olabileceği pasvakların, çeşitli engeller nedeniyle bazı kesimlere ait olmasında yatıyor.
Sosyal adaletin sağlanabilmesi için pasvak sahibi kimdir sorusunun toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve eşitlik temalarıyla şekillenmesi gerektiği aşikâr. Her birey, bağımsız ve eşit haklara sahip olmalıdır. Bir pasvak, ancak adaletli bir toplumda her bireyin hakkı olan bir değer haline gelebilir.
Sonuç
“Pasvak sahibi kimdir?” sorusu, sadece bir sahiplik meselesi değildir. Bu soru, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletin kesişiminde yer alan bir sorgulamadır. Gözlemlerim, sokaktaki ve işyerindeki deneyimlerim, bu sahipliğin sosyal yapılarla nasıl şekillendiğini ve kimlerin daha fazla söz hakkına sahip olduğunu göstermektedir. Her bireyin eşit fırsatlarla sahip olabileceği pasvakların, toplumsal eşitsizliklerin sona erdiği bir dünyada anlam kazanacağı açıktır. Bu nedenle, pasvak sahibi olmanın ötesinde, toplumsal yapıların nasıl dönüştürüleceği ve bu dönüşümde herkesin nasıl eşit haklara sahip olacağı önemli bir sorudur.